ścieżka przyrodnicza Rymanów-Zdrój

Ścieżka ma za zadanie zapoznanie z walorami przyrodniczymi lasów położonych w leśnictwie Rymanów-Zdrój. Ścieżka ta ukazuje również wpływ człowieka w tym i pracę leśników na wygląd i funkcjonowanie biocenoz leśnych.

Organizacja i bezpieczeństwo przejścia ścieżki:

·         Długość ścieżki – 5,5 km

·         Czas przejścia 2-4 godzin

·         Różnica wzniesień – 160 m

·         Należy posiadać obuwie turystyczne

·         Dzieci poniżej 12 lat pod opieką dorosłych

·         Należy poruszać się wyłącznie po wyznaczonej trasie

1.     HISTORIA RYMANOWA-ZDROJU

Historia Rymanowa-Zdroju związana jest z rodziną Potockich – właścicieli tutejszych dóbr od 1872 r. Podczas wycieczki (16 VIII 1876 r.), hrabia Stanisław Potocki natknął się na obfite źródła mineralne w dolinie Taboru. Odkrycie to umożliwiło utworzenie uzdrowiska. Smakiem wód można rozkoszować się w Pijalni Wód Mineralnych.

2.     TORFOWISKO

Torfowisko to zbiorowisko roślin łąkowo-bagiennych i błotnych, które wytwarza złoże torfu. Torfowiska powstają w obniżeniach terenu i na podłożu trudno przepuszczalnym, w klimacie umiarkowanym i chłodnym. Główne rośliny torfotwórcze wykazują nieograniczony wzrost (części starsze stopniowo obumierają i powiększają pokłady torfu).

Najważniejszą rolę odgrywają mchy, głównie torfowce oraz turzyce, a w niektórych typach torfowisk również krzewiki i wrzosowate. Torfowiska traktowano do niedawna jako nieużytki, dziś docenia się ich ważną rolę w retencji wody (zdolność zatrzymywania wody).

3.     GÓRA ZAMCZYSKA (561 M N.P.M.)

Góra ta dominuje w krajobrazie tej części Beskidu Niskiego zwanego też Wzgórzami Rymanowskimi. Widziana od strony miasta Rymanowa wyróżnia się uskokowymprofilem będącym śladem po wałach grodziska, odmiennym od okolicznych, raczej krągłych szczytów. Nazwa góry oraz podania ludowe mówią o istniejącym tu kiedyś zamku, z którego ruin pobierano później kamień na budowę kościoła parafialnego w Rymanowie.

4.     PUNKT WIDOKOWY

Polanka zlokalizowana na zboczach góry Zamczyska. Otoczeni młodym pokoleniem lasu (zwanym przez leśników młodnikami) możemy rozkoszować się widokiem na kopiec, dolinę Czarnego Potoku, Diablą Górę, położoną na stokach Działu Wołtuszową i Żabią Górę.

5.     MROWISKO

Mrówki żyją gromadnie w gniazdach prowadząc społeczny tryb życia. Mrówki spełniają istotną rolę w ograniczaniu liczebności szkodliwych owadów leśnych, szczególnie w początkowych okresach gradacji. Mrówki stanowią ważne ogniwo w obiegu materii i energii w przyrodzie. Temperatura w mrowisku przez większość roku jest wyższa niż w otoczeniu dzięki procesowi rozkładu cząstek organicznych. Marowisk nie wolno niszczyć!!!

6.     PAPROCIE

Paprocie rosną najczęściej w cienistych lasach, rzadziej na mokrych łąkach. Ścisłej ochronie gatunkowej podlegają: długosz królewski, pióropusznik strusi, podrzeń żebrowiec, języcznik zwyczajny, salwinia pływająca. Ochronie częściowej podlega paprotka zwyczajna. Jednak na trasie ścieżki spotyka się najczęściej naręcznicę samczą.

7.     KOPALNIA

W lasach Beskidu Niskiego można spotkać opuszczone kopalnie, zapadnięte kopanki i rdzewiejące kiwony – pozostałości po eksploatacji ropy naftowej. Ropa znalazła się w centrum zainteresowania dopiero ok. połowy XIX wieku gdy w 1853 r. w aptece Mikolascha we Lwowie Ignacy Łukasiewicz wspólnie z Janem Zehem otrzymali w wyniku destylacji ropy naftę świetlną, która w czasie spalania dawała jasny, nie kopcący płomień. Z uwagi na zagrożenie skażenia wód mineralnych, prace przy wydobyciu ropy w okolicach Rymanowa-Zdroju wstrzymano. Ostateczna likwidacja odwiertu nastąpiła w 1921 r.

8.     DAGLEZJA

Daglezja (jedlica zielona) gatunek który pierwotnie występował w zachodniej części Ameryki Północnej. W środkowej Europie, w okresie przedwojennym właściciele lasów ulegali pewnej „modzie” na nierodzime gatunki drzew leśnych. Obecnie niedopuszczalne jest wprowadzanie obcych gatunków do lasów.

9.     KARMISKO

Duże ssaki występujące w lesie to przeważnie roślinożercy. Zjadają one w dużych ilościach roślinność trawiastą, zioła, krzewinki, pędy i liście krzewów oraz owoce i korę drzew leśnych. W okresie zimowym naturalna baza pokarmowa dla zwierzyny ulega znacznemu zmniejszeniu w stosunku do okresu wegetacji roślin. Dokarmianie zwierzyny karmą przygotowaną przez człowieka ma na celu uzupełnienie niedostatku naturalnego pożywienia i przetrwanie przez zwierzynę zimy w dobrej kondycji. Przy karmisku dla zapewnienia spokoju żerującej zwierzynie nie należy hałasować i płoszyć zwierząt.

10.  SKRZYPY

Nazwa skrzyp pochodzi od tego, iż rośliny te przy ściskaniu skrzypia (błony ich komórek przesycone są krzemionką, przy ściskaniu wydają charakterystyczny dźwięk). Niektóre gatunki skrzypów, jak skrzyp polny, łąkowy i leśny mają znaczenie lecznicze. Skrzyp olbrzymi podlega ścisłej ochronie. Wyjątkowy jest skrzyp olbrzymi, który osiąga wysokość 2 metrów. Jego gatunek jest ściśle chroniony.

11.  LEŚNA KLASA DYDAKTYCZNA

Na jej terenie znajdują się:

·         Punkt wypoczynkowy z ławkami

·         Oznaczone różne gatunki drzew leśnych i krzewów

·         Tablice informacyjne omawiające podstawowe zagadnienia gospodarki leśnej

12.  POLANA HORODZISKA

Nazwa polany Horodziska sygnalizuje osadnictwo grodowe z okresu średniowiecza i może być związana z górą „Zamczyska” u stóp której jest położona. Obrzeżem polany przepływa „Czarny Potok”, którego nazwa wywodzi się od ciemnych łupków pokrywających jego dna i brzegi. W części środkowej polany znajduje się obudowany odwiert wody mineralnej głębokości 600 m. Z rzadkich gatunków roślin będących pod całkowitą ochroną występuje kilka gatunków storczyków oraz zimowit jesienny. W starożytności roślinę tą nazywano colchicum od krainy u podnóża Kałkazu – Kolchidy. Zgodnie z grecką legendą zimowity zakwitły w tym miejscu globu z czarodziejskiego napoju sławnej Medei, którego kilka kropel upadło na ziemię i przemieniło się w różowo – fioletowe kwiaty zimowita. Jego nazwa pochodzi od terminu kwitnienia – kwitnie jesienią – wita zimę.

13.  POLANA WILCZA

Polany leśne z uwagi na połączenie łąki z otaczającym je lasem to szczególnie bogate środowisko flory i fauny. Z rzadkich gatunków roślin będących pod całkowitą ochroną występuje zimowit jesienny i kilka gatunków storczyków. Płazy i gady reprezentowane są na tym stanowisku przez kumaka nizinnego i górskiego, ropuchę szarą, żabę trawną, salamandrę plamistą, padalca, jaszczurkę żyworódkę i zwinkę oraz żmiję zygzakowatą i zaskrońca.

14.  BARWINEK POSPOLITY

Barwinek pospolity (Vinca minor)jest rośliną podlegającą ścisłej ochronie gatunkowej. Występuje w lasach liściastych dębowo-grabowych. Rzadko spotykany na niżu i w niższych położeniach górskich. Jest rośliną trującą, zawierającą alkaloidy, flawonoidy, sole mineralne, kwasy organiczne (mrówkowy, bursztynowy). Wykorzystywany w ziołolecznictwie (obniża ciśnienie, wykazuje działanie przeciwkrwotoczne, działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy). Barwinek kwitnie od marca do maja

15.  WOŁTUSZOWA

Wołtuszowa – wieś lokalizowana na prawie wołoskim w XV wieku. Jedna z pierwszych wzmianek o miejscowości pochodzi z 1470 r. i wymienia wieś Valathoslawa, należącą do dóbr rymanowskich. Wieś zamieszkiwała ludność łemkowska trudniąca się rolnictwem. W 1935 r. Wieś liczyła 158 grekokatolików. Ludność wsi została przesiedlona w ramach „Akcji Wisła” na Ukrainę, a zabudowania wsi zostały spalone. Cerkiew z 1899 r. pw. Opieki NMP została rozebrana w 1953 r. Łemkowie – grupa etniczna , której ojczyzną był Beskid Niski, Beskid Sądecki i zachodni skrawek Bieszczadów. Dialekt Łemków różnił się akcentem, słownictwem i wymową. Charakteryzowało go słówko „łem” – tylko zapożyczone od Słowaków. Jego nadużywanie stało się przyczyną najpierw przezwiska, a potem nazwy „Łemko” zaakceptowanej przez etnografów i ludność.

16.  PUNKT CZYNNEJ OCHRONY PŁAZÓW

Płazy sa drapieżnikami i wiele z nich odgrywa pożyteczną rolę. Ofiarą płazów padają przeważnie larwy i owady doskonale związane na stałe ze strefą dna lasu. Związek płazów ogoniastych ze środowiskiem wodnym jest odmienny u różnych gatunków. Traszki bytują w wodzie okresowo, salamandry plamiste – bytują głównie na lądzie, w wodzie zaś rodzą larwy.

Ścieżka opracowana i wytyczona została przez Nadleśnictwo Rymanów.

Tekst: Marian Dąbrowski, Jolanta Kleban, Maciej Szpiech.

Zdjęcia: Maciej Szpiech.